Mapa zasadnicza w dużym uproszczeniu jest to mapa, która 'zasadniczo zawiera wszystko'.
Można więc znaleźć na niej zarówno granice i numery działek, ale też przewody sieci uzbrojenia terenu (np. wodociągowe), hydranty, drzewa, ulice, chodniki, oznaczenie rodzaju nawierzchni chodnika, schody, oznaczenia użytków gruntowych itd.
Jest to więc bardzo duży zakres danych. Jest on jednak ściśle określony przepisami prawa.
Ustawodawca określił jakiego rodzaju obiekty mają mieć odwzorowanie na mapie zasadniczej i jak należy je przedstawiać w danej skali mapy. Nie znajdziemy więc na niej np. wydeptanej ścieżki, czy sterty kamieni, gdyż w wykazie obiektów jakie ma zawierać mapa zasadnicza nie przewidziano dla nich miejsca.

Mapa zasadnicza jest na bieżącą aktualizowana przez każdego geodetę, który wykonuje pomiary sytuacyjne na danym terenie. Jeśli więc podczas pracy geodeta dokona pomiaru np. drzewa, to po przekazaniu wyników swojej pracy do starostwa, drzewo to zostanie naniesione na mapę zasadniczą. W ten sposób mapa zasadnicza powinna 'sama' się aktualizować, tak jak by przy okazji systematycznie wykonywanych prac geodezyjnych.
Często jednak zdarza się tak, że sytuacja w rzeczywistości różni się od obrazu na mapie zasadniczej, gdyż żaden geodeta nie wykonywał od dawna pomiarów w tym miejscu. Nie było więc możliwości, aby któryś z nich przygotował dane do zaktualizowania mapy.
Dlatego też w sytuacji, gdy planowana jest inwestycja, jak np. budowę domu czy drogi, niezbędna jest aktualizacja mapy zasadniczej, tak aby projektant mógł podczas swojej pracy uwzględnić wszystko to, co jest w terenie.
Tak w dużym uproszczeniu powstaje mapa do celów projektowych.
Również gdy wykonywany jest tzw. pomiar poinwentaryzacyjny, geodeta mierzy w terenie wszystko to, co powstało w wyniku realizacji inwestycji i powinno być na zaktualizowanej mapie zasadniczej. Aby jednak efekt pracy geodety pojawił się na w/w mapie, musi on przekazać wyniki swojej pracy do Starostwa. Dopiero tam pracownicy Wydziału naniosą np. nowy budynek czy droga na prowadzoną w wersji cyfrowej mapę zasadniczą.

Mapa zasadnicza w powiecie monieckim w całości prowadzona jest w postaci cyfrowej, czyli w przypadku kupna kopii tego typu mapy, jest to wydruk z komputera, a nie ksero z analogowej mapy przechowywanej w szafie.
Na terenie powiatu monieckiego przeważającą jest mapa zasadnicza w wersji tzw. hybrydowej, czyli będącej połączeniem zeskanowanej i odpowiednio wpasowanej przestrzennie mapy analogowej, z danymi z pomiaru geodezyjnego przechowywanymi w postaci obiektów bazy danych, które widzimy na mapie jako np. drzewo.

Ustawową definicję mapy zasadniczej zawiera przytoczony poniżej artykuł Ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne.

USTAWA